OPODATKOWANIE AKCYZĄ SAMOCHODÓW OSOBOWYCH
1. Podstawa opodatkowania podatkiem akcyzowym samochodów osobowych.
Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą polegającą na dystrybucji (…). Wnioskodawca jest (…) dystrybutorem w Polsce. W ramach prowadzonej działalności gospodarczej Wnioskodawca nabywa pojazdy bezpośrednio od producenta celem dalszej odsprzedaży z zyskiem. Przedmiotem nabycia wewnątrzwspólnotowego zawsze są pojazdy fabrycznie nowe, nigdzie wcześniej nie zarejestrowane. W ramach prowadzonej działalności gospodarczej zajmuje się m.in. handlem pojazdami samochodowymi (…). Pojazdy te następnie są odsprzedawane przez Spółkę dealerom (…), którzy dokonują dalszej odsprzedaży na rzecz klientów końcowych. Wnioskodawca i Producent mają zawartą umowę dystrybucyjną. Sprzedając własne produkty w celu ich dalszej dystrybucji, Producent stosuje wobec Wnioskodawcy względnie niskie ceny lub udziela rabatów związanych z ilością i rodzajem kupowanych pojazdów. Wnioskodawca składa deklaracje akcyzowe AKC-US w sprawie podatku akcyzowego od pojazdów, w których deklaruje kwotę podstawy opodatkowania. Wnioskodawca wskazuje w deklaracjach akcyzowych kwotę wynikającą bezpośrednio z faktury VAT sprzedaży danego pojazdu. Jest to cena którą w rzeczywistości Wnioskodawca płaci za pojazd uwzględniająca fakt, iż cena ta jest ceną wyłącznie dla Wnioskodawcy jako (…) dystrybutora pojazdów samochodowych Producenta w Polsce.
W uzupełnieniu wniosku wskazali Państwo ponadto: – pojazdy sprawdzane przez Państwa stanowią samochody osobowe w rozumieniu art. 100 ust. 4 ustawy o podatku akcyzowym; (…).
Wnioskodawca zadał następujące pytanie: czy prawidłowe jest stanowisko Wnioskodawcy, że przy ustalaniu podstawy opodatkowania podatkiem akcyzowym na podstawie art. 104 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym, zwana dalej ,,ustawą’’ w zw. z art. 104 ust. 8 ww. ustawy, uwzględniając schemat transakcyjny w jakim uczestniczy Wnioskodawca przedstawiony w opisanym stanie faktyczny, tj. Producent – Wnioskodawca – Dealer – Klient końcowy, nie można opierać się na średniej wartości rynkowej samochodu (cena rynkowa samochodów stosowana w umowach zawieranych z udziałem konsumentów/klientów końcowych) w zakresie podstawy opodatkowania podatkiem akcyzowym?
Organ wskazał, że ustawa o podatku akcyzowym podaje szczegółową definicję podstawy opodatkowania w przypadku samochodów osobowych, które są przedmiotem nabycia wewnątrzwspólnotowego na terytorium kraju. Zgodnie bowiem z art. 104 ust. 1 pkt 2 ustawy, podstawą opodatkowania w przypadku samochodu osobowego jest kwota, jaką podatnik jest obowiązany zapłacić za samochód osobowy w przypadku jego nabycia wewnątrzwspólnotowego, z tym że w przypadku, o którym mowa w art. 101 ust. 2 pkt 3 (tj. złożenia wniosku o rejestrację samochodu osobowego na terytorium kraju, zgodnie z przepisami o ruchu drogowym, jeżeli podmiot występujący z wnioskiem o rejestrację na terytorium kraju nabytego wewnątrzwspólnotowo samochodu osobowego nie jest jego właścicielem) podstawą opodatkowania jest średnia wartość rynkowa samochodu osobowego, pomniejszona o kwotę podatku od towarów i usług oraz o kwotę akcyzy.
W myśl art. 101 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy, w przypadku nabycia wewnątrzwspólnotowego obowiązek podatkowy powstaje odpowiednio z dniem przemieszczenia samochodu osobowego na terytorium kraju (jeżeli nabycie prawa rozporządzania pojazdem jak właściciel nastąpiło przed przemieszczeniem samochodu do kraju) albo z dniem nabycia prawa rozporządzania samochodem osobowym jak właściciel (jeżeli nastąpiło już po przemieszczeniu samochodu osobowego na terytorium kraju).
Zatem podstawę opodatkowania, określaną w momencie powstania obowiązku podatkowego przy nabyciu wewnątrzwspólnotowym samochodów osobowych, stanowi kwota, jaką podmiot jest obowiązany zapłacić za samochód osobowy – w momencie, gdy obowiązek ten powstaje zgodnie z art. 101 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy.
Organ podkreślił, że norma prawna wyrażona w art. 104 ust. 1 pkt 2 ustawy wskazuje ściśle „kwotę, jaką podatnik jest obowiązany zapłacić”. Miarodajnym momentem prawidłowego określenia podstawy opodatkowania jest dzień powstania obowiązku podatkowego w rozumieniu art. 101 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy, tj. dzień przemieszczenia samochodu osobowego na terytorium kraju bądź dzień nabycia prawa rozporządzania tym pojazdem jak właściciel. Kluczowe znaczenie ma faktyczne dokonanie czynności podlegającej opodatkowaniu, to wówczas bowiem dochodzi do określenia podstawy opodatkowania, która jest ilościowym ujęciem przedmiotu opodatkowania.
W ocenie Organu podatek akcyzowy oparty jest na zasadzie samoobliczania. Tym samym podatnik z tytułu dokonania czynności podlegającej opodatkowaniu w zakresie samochodów osobowych samodzielnie wykazuje w deklaracji podstawę opodatkowania. Niemniej organy podatkowe mają prawną możliwość jej weryfikacji. Zaznaczyć jednak należy, że samo odbieganie zadeklarowanej podstawy opodatkowania od średniej wartości rynkowej nie oznacza automatycznej konieczności zwiększenia podstawy opodatkowania. Na zasadzie odstępstwa od zasady wyrażonej w art. 104 ust. 1 pkt 2 ustawy ustawodawca wprowadził bowiem możliwość weryfikacji wysokości zadeklarowanej przez podatnika podstawy opodatkowania m.in. nabytego wewnątrzwspólnotowo samochodu osobowego oraz określił tryb i zasady postępowania w zakresie odnoszącym się do określenia podstawy opodatkowania tych pojazdów przez właściwy organ podatkowy.
Zgodnie bowiem z cytowanym wyżej art. 104 ust. 8, w zw. z art. 100 ust. 1 pkt 2 ustawy, w sytuacji gdy właściwy organ podatkowy dojdzie do wniosku, że bez uzasadnionej przyczyny zdeklarowana podstawa opodatkowania w przypadku nabycia wewnątrzwspólnotowego znacznie odbiega od średniej wartości rynkowej danego samochodu osobowego, niezależnie czy dotyczy to samochodu nowego czy używanego – to wówczas właściwy organ podatkowy ma podstawę prawną aby wezwać podatnika do zmiany wysokości podstawy opodatkowania lub wskazania przyczyn uzasadniających podanie jej wysokości w kwocie znacznie odbiegającej od średniej wartości rynkowej samochodu osobowego.
Podkreślenia wymaga, że przepis ten odwołuje się wprost do pojęcia „średniej wartości rynkowej samochodu osobowego”, zdefiniowanego w art. 104 ust. 11 ustawy, zgodnie z którym wartość ta ustalana jest na podstawie notowanej na rynku krajowym, w dniu powstania obowiązku podatkowego, średniej ceny zarejestrowanego na terytorium kraju samochodu osobowego tej samej marki, tego samego modelu, rocznika, a jeżeli jest to możliwe do ustalenia, to z tym samym wyposażeniem i o przybliżonym stanie technicznym, co nabyty wewnątrzwspólnotowo samochód osobowy.
Przepis art. 104 ust. 8 przewiduje natomiast wyjątek od określonej w ust. 1 pkt 2 tego artykułu zasady ustalania podstawy opodatkowania samochodu w oparciu o cenę samochodu (wartość transakcyjną). Przepis ten pozwala organowi podatkowemu na weryfikację zadeklarowanej podstawy opodatkowania samochodu, w sytuacji, gdy zadeklarowana kwota jest, zdaniem organu, znacząco zaniżona w stosunku do średniej wartości rynkowej takiego samochodu.
Mając zatem na uwadze powyższe wyjaśnienia wskazać należy, że w przedmiotowej sprawie podstawa opodatkowania samochodów osobowych powinna być ustalona jako kwota, jaką będą Państwo zobowiązani zapłacić za pojazd w przypadku jego nabycia wewnątrzwspólnotowego Producentowi. Jednocześnie kwota którą Państwo uiszczą jest związana z zawartą z Producentem umową dystrybucyjną, w ramach której Producent stosuje wobec Państwa względnie niskie ceny lub udziela rabatów związanych z ilością i rodzajem kupowanych pojazdów.
W tej sytuacji, w ocenie Organu, przedstawiony we wniosku model działalności (zakładający wieloetapowy łańcuch dystrybucji samochodów osobowych nabywanych wewnątrzwspólnotowo – Producent – Wnioskodawca – Dealer – Klient końcowy) można przyjąć jako przesłankę do uznania za uzasadnioną przyczynę odbiegania deklarowanej przez podatnika podstawy opodatkowania od średniej wartości rynkowej danego samochodu osobowego.
Przy czym, jak wskazano wcześniej, nie oznacza to, że w tej sytuacji właściwy organ podatkowy nie będzie mógł wezwać podatnika do wskazania przyczyn uzasadniających podanie jej wysokości w kwocie znacznie odbiegającej od średniej wartości rynkowej samochodu osobowego. Należy bowiem ponownie zauważyć, że art. 104 ust. 8 ustawy daje w każdym przypadku uprawnienie organowi podatkowemu do wezwania podatnika do złożenia wyjaśnień, jeżeli podstawa opodatkowania znacznie odbiega od średniej wartości rynkowej tego pojazdu.
Podkreślenia wymaga, że podstawowym celem wprowadzenia omawianych regulacji było ustanowienie instrumentu, służącego do weryfikacji przez organy podatkowe podanej przez podmiot podstawy opodatkowania (ceny nabycia wewnątrzwspólnotowego) samochodu osobowego. Przepisy ustawy w zakresie opodatkowania samochodów osobowych nadają uprawnienia właściwym dla danego podmiotu organom podatkowym do weryfikacji podanej przez ten podmiot podstawy opodatkowania pojazdu, jak również do wskazania przyczyn uzasadniających podanie podstawy opodatkowania nabywanych wewnątrzwspólnotowo samochodów osobowych w wysokości znacznie odbiegającej od średniej wartości rynkowej.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w piśmie z dnia 2 grudnia 2024 r., nr sprawy 0111-KDIB3-3.4013.188.2024.3.AM stwierdził, że w przedstawionym przez Wnioskodawcę modelu działalności co do zasady mamy do czynienia z przesłanką umożliwiającą uznanie jej za uzasadnioną przyczynę w różnicy podstawy opodatkowania w stosunku do średniej wartości rynkowej samochodu osobowego. Oznacza to tym samym, że w ocenie Organu Wnioskodawca możę przy ustalaniu podstawy opodatkowania nabywanych pojazdów co do zasady nie uwzględniać średniej wartości rynkowej samochodu (ceny rynkowej samochodów stosowanej w umowach zawieranych z udziałem konsumentów/klientów końcowych).
Malwina Sik
Adwokat
malwina.sik@isp-modzelewski.pl
tel. 22 517 30 93
