WSA w Białymstoku w dniu 24 lutego 2023 r. wydał wyrok dotyczący instrumentalnego stosowania przez organy podatkowe normy sankcyjnej wynikającej z art. 112b ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.
Wyrok dotyczył Spółki, która w opinii Organu w deklaracjach VAT-7 za styczeń, wrzesień, listopad i grudzień 2018 r. nie wykazała należnego podatku od towarów i usług wynikającego z siedmiu wystawionych faktur VAT w łącznej w wysokości ponad 9 milionów złotych. Powyższe nieprawidłowości spowodowały, że Spółka w deklaracjach VAT-7 za styczeń i grudzień 2018 r. zaniżyła zobowiązanie podatkowe, zaś w deklaracjach VAT-7 za wrzesień, listopad i grudzień 2018 r. zawyżyła nadwyżkę podatku naliczonego nad należnym do przeniesienia na następny okres rozliczeniowy. Spółka złożyła korekty deklaracji VAT-7. Mimo to Organ na mocy art. 112b ustawy o podatku od towarów i usług ustalił Spółce dodatkowe zobowiązanie podatkowe w podatku od towarów i usług w wysokości 20%.
Poruszona w wyroku WSA kwestia była przedmiotem pytania prejudycjalnego skierowanego do TSUE na mocy postanowienia WSA we Wrocławiu z dnia 3 października 2019 r. w sprawie o sygn. akt I SA/Wr 448/19. Wyrokiem z dnia 15 kwietnia 2021 r. w sprawie C-935/19 TSUE zakwestionował przepisy krajowe pozwalające stosować sankcję w odniesieniu do podatnika, który dobrowolnie złożył korektę deklaracji. W wyroku potwierdzono regułę niekarania za działania, w których podatnik sam naprawił swój błąd. W sprawie, którą rozpatrywał TSUE podatnik sam dokonał korekty rozliczeń VAT oczekiwanej przez organ podatkowy, który zakwestionował prawo do odliczenia VAT naliczonego od nabycia nieruchomości, która powinna była być zwolniona z podatku od towarów i usług.
Zdaniem TSUE istotne jest by decyzje o sankcjach nakładanych na podatnika uwzględniały sytuacje, które doprowadziły do nieprawidłowości w opodatkowaniu, szczególnie, gdy nieprawidłowości te są wynikiem oszustwa i uszczuplenia wpływów Skarbu Państwa.
WSA w Białymstoku rozpoznając przedmiotową sprawę, w świetle wyroku C-935/19, stwierdził, że wyrok ten zawiera uniwersalne zasady, którymi organy powinny się kierować przy nakładaniu sankcji w trybie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, a więc dostosowywać ich nakładanie do konkretnych okoliczności danej sprawy. Sąd stwierdził, że błędne jest stanowisko organów podatkowych obu instancji, a mianowicie, że ustalenie sankcji, przewidzianej w art. 112b ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług w przypadku, o którym mowa w pkt 1 (tj. po zakończeniu kontroli podatkowej, podatnik złożył korektę deklaracji uwzględniającą stwierdzone nieprawidłowości w całości i wpłacił kwotę zobowiązania podatkowego lub zwrócił nienależną kwotę zwrotu), jest obligatoryjne każdorazowo, w sytuacji stwierdzenia przez organ podatkowy wymienionych w tym przepisie nieprawidłowości w rozliczeniu podatku, a więc bez względu na charakter i wagę nieprawidłowości zawartych w deklaracji oraz bez względu na fakt złożenia korekty deklaracji uwzględniającej w całości stwierdzone w toku kontroli nieprawidłowości, a także bez względu na brak okoliczności wskazujących, że błąd ten stanowił oszustwo, a także bez względu na fakt, że wpływy skarbu państwa nie uległy uszczupleniu, należny bowiem podatek od towarów i usług został odprowadzony do skarbu państwa.
Wątpliwości WSA nie wzbudził fakt, iż stanowisko, które prezentuje Organ, a sprowadzające się do konieczności wydawania obligatoryjnych decyzji w zakresie ustalenia sankcji w każdej sytuacji, bez względu na przyczyny zaniżenia czy zawyżenia w rozliczeniu podatku od towarów i usług, jest wadliwe, albowiem narusza ono zasadę proporcjonalności i neutralności VAT.
WSA stanął na stanowisku, zgodnie z którym organ potraktował instrumentalnie zarówno Skarżącą, jak i brzmienie przepisu art. 112b ustawy o podatku od towarów i usług, przyjmując błędną tezę, że jeśli doszło do jakichkolwiek naruszeń w rozliczeniu tego podatku, należy bezkrytycznie zastosować sankcje wynikające z tego przepisu. Zdaniem Sądu każdorazowo należy oceniać indywidualną sytuację podatnika i badać kontekst jego świadomości i uczestnictwa w oszustwie podatkowym. Sąd, podzielając stanowisko TSUE zawarte w wyroku z dnia 15 kwietnia 2021 r., C-935/19, stwierdził, że w niniejszej sprawie organ podatkowy orzekający o dodatkowej sankcji finansowej wobec skarżącej spółki, nie wykazał, że brak złożenia korekt deklaracji wynikał z okoliczności, które wskazują na oszustwo podatkowe i uszczuplenie wpływów do Skarbu Państwa, których wykazania wymaga TSUE w wyroku C-935/19.
Karolina Karaś
tel. 32 259 71 50
