Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 18 lutego 2025 r. o sygn. II FSK 1562/24 uznał, że świadczenie nie może zostać zakwalifikowane jako przychód ze stosunku pracy, jeżeli nie zostanie spełniony podstawowy warunek takiego świadczenia, jakim jest istnienie takiego stosunku między stronami umowy. Zdaniem NSA wartości kosztów kształcenia (opłaty za kurs na prawo jazdy kategorii D, kosztów egzaminu, opłaty za kurs kwalifikacji wstępnej przyśpieszonej) są pokrywane na podstawie zapisów umowy z kandydatami do pracy na stanowisku kierowcy autobusów, a nie z pracownikami.
Wyrok zapadł w sprawie spółki prowadzącej działalność w zakresie świadczenia usług publicznego transportu zbiorowego organizowanego przez gminę. Ogłoszono nabór na stanowisko kierowców autobusu, który był skierowany również do osób nieposiadających odpowiednich kwalifikacji. Spółka podjęła decyzję w zakresie sfinansowania w całości kosztów kursu na prawo jazdy kategorii D, kosztów egzaminu oraz opłat za kurs kwalifikacji wstępnej przyśpieszonej. Spółka uznała, że sfinansowanie świadczeń powoduje powstanie przychodu ze stosunku pracy po stronie kandydata na stanowisko.
NSA wskazał, że: finansowanie kursu prawa jazdy nie dotyczy osób już zatrudnionych, lecz wyłącznie kandydatów do pracy. W momencie pokrycia kosztów kursu, strony umowy nie pozostają w stosunku pracy. Pokrycie kosztów kursu stanowi zatem przychód z innego niż stosunek pracy źródła przychodu. Podstawą świadczenia skarżącej jest bowiem umowa cywilnoprawna, a kandydat do pracy może odbyć kurs prawa jazdy nie ponosząc jego kosztów.
Spółka wskazała, że kandydat ostatecznie otrzyma świadczenie w postaci zwrotu poniesionych kosztów kursu, jeżeli zda egzamin i nawiąże stosunek pracy oraz pozostanie w tym stosunku przez okres co najmniej dwóch lat. NSA uznał jednak, że przysporzenie majątkowe w postaci braku konieczności poniesienia kosztów kursu prawa jazdy następuje w momencie, w którym kandydat do pracy uzyskuje dostęp do kursu, tj. może wziąć w nim udział. Spółka stwarza bowiem kandydatowi do pracy możliwość nabycia umiejętności i za to płaci. Jeżeli zaś kandydat nie zda egzaminu, bądź nie nawiąże stosunku pracy, bądź nawiąże stosunek pracy, jednak nie przepracuje wymaganych dwóch lat, to wówczas on sam zwraca koszty kursu. Zwrot kosztów kurs ma jednak charakter odszkodowawczy z tytułu niewykonania zobowiązania. Nie jest on warunkiem zawieszającym pokrycia kosztów kursu przez spółkę, ponieważ te koszty już zostały pokryte na podstawie zawartej umowy z kandydatem do pracy. Sfinansowanie kursu nie jest uzależnione od tego, czy kandydat zda egzamin i przepracuje określony czas, lecz następuje z chwilą zawarcia umowy z kandydatem. To, czy kandydat nabędzie te umiejętności i zda egzamin, zależy od jego predyspozycji i chęci nabycia tych umiejętności.
NSA zwrócił uwagę, że jeżeli kandydat zda egzamin, to będzie miał wolną wolę co do tego, co z prawem prowadzenia autobusu zrobi. Niezależnie czy zda egzamin i jaką dalszą drogę obierze po zdanym egzaminie już otrzymał korzyść w postaci kursu prawa jazdy. Spółka bowiem już świadczyła na jego rzecz. Jeżeli kandydat odmówi nawiązania stosunku pracy, to będzie musiał naprawić szkodę w postaci niewykonania zobowiązania. Spółka bowiem świadczyła licząc na zwrotne świadczenie pracy na jej rzecz.
Z powyższych względów NSA podtrzymał stanowisko zajęte przez sąd pierwszej instancji i orzekł, ze omawiane świadczenie nie może być kwalifikowane jako przychód ze stosunku pracy, gdyż nie jest spełniony podstawowy warunek takiego świadczenia, jakim jest istnienie takiego stosunku między stronami umowy. W przedmiotowej sprawie u pracowników spółki nie powstanie przychód ze stosunku pracy. Wartości kosztów kształcenia (opłaty za kurs na prawo jazdy kategorii D, kosztów egzaminu, opłaty za kurs kwalifikacji wstępnej przyśpieszonej) są pokrywane na podstawie zapisów umowy z kandydatami do pracy na stanowisku kierowcy autobusów, a nie z pracownikami. Umowa ta jest więc podpisywana z osobą niebędącą pracownikiem.
Sfinansowanie kosztów szkolenia stanowi dla osób niebędących pracownikiem, tj. kandydatów do pracy na stanowisku kierowcy autobusu, przychód z innych źródeł w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przychód ten powstanie zgodnie z art. 11 ust. 1 ww. ustawy, w momencie otrzymania świadczenia. W konsekwencji na Spółce ciąży obowiązek informacyjny, tj. sporządzenia i przekazania informacji PlT-11, zgodnie z ww. art. 42a ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r.
Karolina Karaś
tel. 32 259 71 50
