W dniu 3 kwietnia 2025 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wydał decyzję o nr DI/200000/43/313/2025 w przedmiocie braku tytułu podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i braku obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w związku z wypłacanym wspólnikowi spółki wynagrodzeniem w oparciu o ar. 176 k.s.h., za wykonywanie na rzecz spółki powtarzających się świadczeń niepieniężnych.
Zgodnie z treścią art. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym podlega osoba, która posiada określony tytuł do ubezpieczeń wskazany przez ustawodawcę. Dla rozstrzygnięcia obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne istotne jest, czy dana osoba posiada jeden z tytułów do ubezpieczenia określonych powyższym przepisem.
Stosownie do art. 176 § 1 k.s.h., jeżeli wspólnik ma być zobowiązany do powtarzających się świadczeń niepieniężnych, w umowie spółki należy oznaczyć rodzaj i zakres takich świadczeń. Wynagrodzenie wspólnika za takie świadczenia na rzecz spółki jest wypłacane przez spółkę także w przypadku, gdy sprawozdanie finansowe nie wykazuje zysku. Strony umowy spółki powinny oznaczyć co najmniej rodzaj i zakres świadczeń. Pierwszym elementem tego stosunku jest rodzaj, czyli przedmiot świadczenia. Drugim obligatoryjnym elementem zobowiązania wspólnika jest zakres, przez co należy rozumieć rozmiar i okres świadczenia (częstotliwość). Zgodnie z brzmieniem art. 176 k.s.h., świadczenie powinno mieć charakter powtarzalny, a zatem periodyczny. Tego kryterium nie spełniają zobowiązania jednorazowe, ciągłe ani stałe.
Wyrok NSA z dnia 18 stycznia 2024 r. (II GSK 677/23) wskazuje, że: Przepis art. 176 § 1 k.s.h. stanowi natomiast, że jeżeli wspólnik ma być zobowiązany do powtarzających się świadczeń niepieniężnych, w umowie spółki należy oznaczyć rodzaj i zakres takich świadczeń. Stosownie do utrwalonych poglądów doktryny, w celu skutecznego ustanowienia instytucji opisanej w art. 176 § 1 k.s.h. strony umowy spółki powinny oznaczyć co najmniej rodzaj i zakres świadczeń. „Rodzaj” to przedmiot świadczenia, wskazanie, na czym świadczenie wspólnika będzie polegać. Z kolei „zakres”, to wskazanie przede wszystkim rozmiarów i okresu, w jakim świadczenie to ma być spełniane. Co istotne musi być to świadczenie „powtarzające się” zatem periodyczne (okresowe).
Również w wyroku z dnia 27 sierpnia 2024 r. (II GSK 500/24) NSA wskazał, że: W odróżnieniu od świadczeń periodycznych (okresowych), w przypadku świadczeń ciągłych czas jest wyznacznikiem rozmiaru świadczenia. Świadczenie ciągłe polega bowiem na określonym, stałym zachowaniu się dłużnika przez czas trwania stosunku zobowiązaniowego. Upływ czasu zostaje tym samym wpisany w konstrukcję świadczenia, a w konsekwencji w konstrukcję stosunku zobowiązaniowego. Zachowanie dłużnika w zasadzie sprowadza się więc do spełnienia świadczenia, które ma następować regularnie wraz z upływem czasu. Stałość zachowania dłużnika nie oznacza, że musi ono przybrać postać nieprzerwanego, nierozdzielnego, ciągłego. Do uznania świadczenia za ciągle wystarcza, jeżeli składa się ono z pewnych powtarzających się stale, następujących po sobie psychofizycznych aktów dłużnika, które – mimo że oddzielone w czasie – tworzą razem funkcjonalną całość. Miernikiem tej całości jest czas, a interes wierzyciela jest zaspokojony właśnie dlatego, że odpowiednie zachowanie dłużnika trwa w czasie.
Jednakże w ocenie Zakładu, przytoczony we wniosku zakres, rodzaj i wymiar prac, do których zobowiązani będą wspólnicy w połączeniu z przedmiotem działalności Spółki wskazują, iż obowiązki wspólnika są zadaniami o charakterze usługowym, a więc umowy opisanej w art. 750 Kodeksu cywilnego. Świadczenia, o których mowa we wniosku są czynnościami powtarzającymi się cyklicznie, a więc takimi, które nie mieszczą się w dyspozycji art. 176 §1 k.s.h. Świadczy o tym regularny, stały sposób wykonywania czynności tj. w cyklu tygodniowym, miesięcznym.
Jak wywiódł Zakład, intencją Spółki było posłużenie się regulacją art. 176 k.s.h. do stworzenia mechanizmu wynagradzania wspólników w sposób niezgodny z ratio legis tej instytucji prawnej. Końcowo, w ocenie Zakładu czynności przedstawione we wniosku wypełniają przesłanki umowy o świadczenie usług z tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
