Ministerstwo Finansów pracuje nad nowelizacją Ordynacji podatkowej, której głównym celem będzie „poprawa relacji między podatnikami a organami skarbowymi” oraz „zwiększenie efektywności administracji podatkowej”. Zmiany dotyczyć mają przede wszystkim zasad przedawnienia zobowiązań podatkowych oraz obowiązków związanych z raportowaniem schematów podatkowych (MDR); projekt ma zostać przyjęty przez Radę Ministrów w II kwartale 2025 roku.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami tj. art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej, zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem pięciu lat od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin jego płatności. Przy czym, zgodnie z art. 70 § 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej, bieg przedawnienia ulega zawieszeniu w momencie wszczęcia postępowania karnego skarbowego. Przepis ten, zgodnie z informacjami podanymi przez Ministerstwo Finansów, był często wykorzystywany przez organy podatkowe do celowego przedłużania postępowań, co budziło kontrowersje wśród podatników i ekspertów. W praktyce organy skarbowe wszczynały postępowania karne skarbowe nawet w sytuacjach, gdy nie istniały ku temu rzeczywiste przesłanki. Pozwalało to uniknąć przedawnienia zobowiązania i utrzymać możliwość egzekucji podatku przez dłuższy czas. Tego rodzaju praktyki zostały skrytykowane m.in. przez Naczelny Sąd Administracyjny, który w uchwale z 24 maja 2021 r. (I FPS 1/21) uznał instrumentalne wszczynanie postępowań karno-skarbowych za nadużycie prawa.
Planowana nowelizacja ma zatem ograniczyć możliwość zawieszania biegu przedawnienia poprzez wszczęcie postępowania karnoskarbowego. Reforma obejmie również uchylenie art. 70 § 8 Ordynacji podatkowej, który wyłączał przedawnienie zobowiązania podatkowego zabezpieczonego hipoteką lub zastawem skarbowym. Trybunał Konstytucyjny już w 2013 r. (sygn. SK 40/12) zakwestionował ten przepis, lecz sądy administracyjne od lat odmawiają jego stosowania. Wprowadzenie tych zmian ma na celu zwiększenie pewności prawa oraz wyeliminowanie praktyk prowadzących do nadużyć.
Obowiązek raportowania schematów podatkowych (MDR) został wprowadzony na podstawie Dyrektywy Rady (UE) 2018/822 (tzw. DAC6) i implementowany do polskiego prawa w 2019 r. Regulacje te zobowiązały doradców podatkowych, radców prawnych, adwokatów oraz rzeczników patentowych do zgłaszania fiskusowi schematów optymalizacyjnych stosowanych przez ich klientów. Przepisy te budziły kontrowersje, gdyż nakładały obowiązek raportowania nawet w sytuacjach, gdy dane objęte były tajemnicą zawodową. Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 23 lipca 2024 r. uznał, że przepisy MDR w zakresie naruszającym tajemnicę zawodową są niezgodne z Konstytucją RP. W efekcie czego Ministerstwo Finansów planuje zwolnienie doradców podatkowych, adwokatów, radców prawnych oraz rzeczników patentowych z obowiązku raportowania MDR. Zamiast tego podatnik („korzystający” lub „promotor”) będzie zobowiązany do zgłoszenia schematu do Krajowej Administracji Skarbowej.
Dodatkowe zmiany objąć mają:
- uchylenie obowiązku składania zawiadomień MDR-2,
- ograniczenie częstotliwości przekazywania MDR-3 do jednego razu w roku,
- możliwość podpisywania formularzy MDR przez pełnomocnika,
- obniżenie maksymalnych kar za nieterminowe raportowanie z 720 do 240 stawek dziennych.
Nowelizacja przewiduje także rezygnację z obowiązku nadawania przez Szefa KAS Numeru Schematu Podatkowego (NSP) w sytuacji, gdy został on już nadany przez inny podmiot. Dodatkowo Minister Finansów uzyska uprawnienie do składania wniosków do Naczelnego Sądu Administracyjnego o wydanie uchwały abstrakcyjnej, co ma na celu zapewnienie jednolitej interpretacji przepisów podatkowych.
Planowana nowelizacja Ordynacji podatkowej ma zatem na celu zwiększenie przejrzystości systemu podatkowego i ograniczenie praktyk uznawanych za nadużycie prawa. Oczekiwane zmiany w zakresie przedawnienia zobowiązań podatkowych oraz obowiązków MDR wpisują się w szerszy proces deregulacji i upraszczania przepisów podatkowych. Szczegółowe rozwiązania zostaną przedstawione w projekcie ustawy, który trafi do dalszych prac legislacyjnych, według Ministerstwa Finansów, w II kwartale 2025 roku.
