Śmierć najemcy lokalu mieszkalnego a faktura za usługi najmu

Instytucja najmu, uregulowana w art. 659 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, stanowi fundament relacji obligacyjnych między wynajmującym a najemcą. Natomiast najem lokalu został uregulowany w art. 680 k.c.

Generalnie w razie śmierci jednej ze stron stosunku najmu podlegają dziedziczeniu wynikające z niego prawa i obowiązki. Odstępstwo od tej zasady przewiduje art. 691 k.c. w odniesieniu do najemcy lokalu mieszkalnego. W takim przypadku w razie śmierci najemcy lokalu mieszkalnego w stosunek najmu lokalu wstępują: małżonek niebędący współnajemcą lokalu, dzieci najemcy i jego współmałżonka, inne osoby, wobec których najemca był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych, oraz osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą. Jednakże niezbędnym warunkiem wstąpienia w stosunek najmu przez wskazane powyżej osoby jest stałe zamieszkiwanie tych osób z najemcą do chwili jego śmierci. Jeżeli nie ma osób, które spełniałyby wymagania określone w art. 691 § 1 i 2 k.c., stosunek najmu lokalu mieszkalnego ulega wygaśnięciu. Stosunek najmu wygasa z chwilą śmierci najemcy.

Zgodnie z art. 106j ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2024 r., poz. 361, dalej jako: ustawa z dnia 11 marca 2004 r.) w przypadku gdy po wystawieniu faktury:

• podstawa opodatkowania lub kwota podatku wskazana w fakturze uległa zmianie,
• dokonano zwrotu podatnikowi towarów i opakowań,
• dokonano zwrotu nabywcy całości lub części zapłaty, o której mowa w art. 106b ust. 1 pkt 4 (zapłata dokonana przed sprzedażą),
• stwierdzono pomyłkę w jakiejkolwiek pozycji faktury,

– podatnik wystawia fakturę korygującą.

Podatnik może wystawić fakturę korygującą w przypadku gdy z posiadanej przez niego dokumentacji wynika, że uzgodnił z nabywcą towaru lub usługobiorcą warunki obniżenia podstawy opodatkowania dla dostawcy tych towarów lub świadczenia tych usług, tj. z dokumentacji wynika, że nabywca wie, że doszło do zmiany warunków transakcji skutkujących zmniejszeniem wysokości wynagrodzenia. Należy podkreślić, że dokonanie korekty faktury jest możliwe w przypadku, gdy pierwotna faktura została wprowadzona do obrotu prawnego, tj. została odebrana przez nabywcę towaru lub usługi oraz ujęta w jego rozliczeniach. Zatem dokonanie korekty faktury jest możliwe jedynie w przypadku, gdy pierwotna faktura została wprowadzona do obrotu prawnego, tzn. została przyjęta (odebrana) przez nabywcę towaru lub usługi. Wobec tego w sytuacji, gdy samotnie zamieszkujący najemca umiera nie jest możliwe dokonanie korekty faktury na osobę, która nie żyje.

Jednakże, w sytuacji, gdy wystawiona faktura nie została wprowadzona do obrotu prawnego, wówczas istnieje możliwość anulowania tej faktury. Ani przepisy ustawy o VAT, ani przepisy rozporządzeń wykonawczych do tej ustawy, nie regulują kwestii dotyczącej anulowania wystawionych faktur. Anulowanie faktur jest możliwe gdy faktura wystawiona została w związku z transakcją, która faktycznie nie miała miejsca oraz faktury tej nie wprowadzono do obrotu, czyli nie wręczono jej skutecznie nabywcy. Zgodnie z Wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 18 czerwca 2013 r., sygn. akt III SA/Wa 1862/12, LEX nr 1806480: „Należy również zwrócić uwagę, że dokonanie korekty faktury jest możliwe jedynie w przypadku, gdy pierwotna faktura została wprowadzona do obrotu prawnego, tzn. została przyjęta (odebrana) przez nabywcę towaru lub usługi oraz ujęta w jego rozliczeniach. W sytuacji, gdy wystawiona faktura nie została wprowadzona do obrotu prawnego, wówczas istnieje możliwość anulowania tej faktury. Ani przepisy ustawy o VAT, ani przepisy rozporządzeń wykonawczych do tej ustawy, nie regulują kwestii dotyczącej anulowania wystawionych faktur. W praktyce jednak, w drodze wyjątku jest dopuszczalne anulowanie faktury. Anulowanie faktur jest możliwe gdy faktura wystawiona została w związku z transakcją, która faktycznie nie miała miejsca (czyli faktura taka nie dokumentuje sprzedaży) oraz faktury tej nie wprowadzono do obrotu (czyli nie wręczono jej skutecznie nabywcy).

Wypada zaznaczyć, że w praktyce przyjmuje się, iż możliwość anulowania faktur (rachunków uproszczonych), mimo że nie jest dopuszczona wyraźnie przez ustawę o podatku od towarów i usług, należy zaaprobować jako praktyczną i realną drogę „wycofania się” podatnika z błędnego wystawienia dokumentu rozliczeniowego. Jednak powinna ona dotyczyć wyłącznie tych dokumentów rozliczeniowych (faktur, rachunków uproszczonych), które nie zostały wprowadzone przez podatnika do obrotu prawnego (np. poprzez doręczenie ich kontrahentom). Natomiast w przypadku wprowadzenia takich dokumentów do obrotu prawnego, pozostaje jedynie możliwość dokonania korekt faktur (rachunków uproszczonych) na zasadach określonych przepisami (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 30 lipca 2009 r., sygn. akt I FSK 866/08, wyrok WSA w Gliwicach z 13 września 2012 r., sygn. akt III SA/GI 493/12, CBOSA).”

 

 

Wróć do spisu treści serwisu