TSUE w wyroku z dnia 5 października 2023 r. o sygn. akt C-355/22 uznał, że urząd skarbowy zobowiązany jest zwrócić nadpłacony podatek od towarów i usług przedsiębiorcy, który opodatkował usługę zwolnioną z podatku. Trybunał wskazał, że trudności administracyjne i praktyczne, na jakie mogą napotkać właściwe organy krajowe lub podmioty gospodarcze, w szczególności w ramach identyfikacji osób mogących skorzystać ze zwrotu, nie mogą same w sobie wykazywać ryzyka poważnych komplikacji, a tym samym istnienia nadrzędnych względów pewności prawa.
Wyrok dotyczy belgijskiej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i sprawy poboru i windykacji podatku od wartości dodanej (VAT) należnego za okres od 2013 r. do 2019 r. Spółka świadczyła i opodatkowała usługi, które w świetle prawa krajowego były zwolnione z podatku od towarów. W konsekwencji Spółka złożyła korekty deklaracji VAT na jej korzyść i zażądała zwrotu tej kwoty. Belgijski organ podatkowy wskazał, że spółka jest zobowiązana do zapłaty owej kwoty VAT, grzywny i odsetek. Zdaniem organu transakcje, z tytułu których VAT był należny przed dniem 1 października 2019 r., nie są objęte zwolnieniem przewidzianym w tym przepisie, a zatem spółka nie ma prawa do zwrotu VAT zapłaconego z tytułu tych transakcji.
Trybunał wyjaśnił, że nawet gdyby założyć, że nadrzędne względy pewności prawa są w stanie wyjątkowo doprowadzić do tymczasowego zawieszenia skutku wyparcia przez bezpośrednio stosowany przepis Unii sprzecznego z nim prawa krajowego, to samo powołanie się na trudności budżetowe i administracyjne, jakie mogłyby wyniknąć ze stwierdzenia nieważności zaskarżonych przepisów, nie jest wystarczające do określenia nadrzędnych względów pewności prawa. Z uwagi na to TSUE wskazał, że sąd krajowy nie może skorzystać z przepisu krajowego upoważniającego go do utrzymania w mocy niektórych skutków przepisu prawa krajowego, który uznał za niezgodny z dyrektywą 2006/112, opierając się na podnoszonej niemożliwości zwrotu nienależnie pobranego VAT na rzecz odbiorców usług świadczonych przez podatnika, w szczególności ze względu na znaczną liczbę osób, których to dotyczy, lub gdy osoby te nie dysponują systemem księgowym umożliwiającym im identyfikację tych usług i ich wartości.
Tym samym TSUE uznał, że spółka, która opodatkowała świadczone przez siebie usługi, a które w świetle prawa krajowego były zwolnione z podatku od towarów i usług ma możliwość zwrócenia się do urzędu skarbowego o zwrot nienależnie obranego VAT klientom usług świadczonych przez podatnika, w szczególności gdy dotyczy to znacznej liczby osób lub gdy osoby zobowiązane do zapłaty podatku nie dysponują systemem rachunkowości umożliwiającym im identyfikację tych usług i ich wartości. Niemniej jednak TSUE zgodził się z tym, że takie stwierdzenie wiąże się z trudnościami administracyjnymi i praktycznymi, jakie mogą napotkać właściwe organy krajowe i podmioty gospodarcze w ramach zwrotu nienależnie zapłaconego VAT nabywcom usług.
Karolina Karaś
tel. 32 259 71 50
