W wyniku zmian, które wejdą w życie 1 stycznia 2023 r. status podatnika podatku od towarów i usług będzie mogła uzyskać również grupa podmiotów powiązanych finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie, które zawrą umowę o utworzeniu grupy VAT. W dniu 14 października 2022 r. Ministerstwo Finansów opublikowało objaśnienia podatkowe dotyczące grup VAT (GV). Objaśnienia dotyczą także testu istnienia powiazań.
Zasadniczo grupę VAT mogą utworzyć wskazani w art. 15a ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. Członkami grupy mogą być więc podatnicy posiadający siedzibę na terytorium kraju, a także oddziały podatników zagranicznych działające w Polsce – to są podmioty, które mogą powołać grupę VAT do życia. By jednak grupa VAT uzyskała status podatnika i go utrzymała muszą zostać spełnione określone przesłanki dotyczące istnienia określonych powiązań występujących między wszystkimi podmiotami ja tworzącymi. Oprócz tego grupa VAT musi dokonać stosownego zgłoszenia rejestracyjnego do naczelnika US. Niniejszy szkic poświęcony jest testowi istnienia wspomnianych powiązań, który jest dokonywany przez naczelnika US i którego spełnienie jest warunkiem uzyskania statusu podatnika przez grupę VAT.
Ustawodawca w art. 15a ust. 3-5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług określa definicje poszczególnych powiązań.
Definicja powiązań finansowych. Podatników uważa się za powiązanych finansowo, jeżeli jeden z podatników będących członkiem grupy VAT posiada bezpośrednio ponad 50% udziałów (akcji) w kapitale zakładowym lub ponad 50% praw głosu w organach kontrolnych, stanowiących lub zarządzających, lub ponad 50% prawa do udziału w zysku, każdego z pozostałych podatników będących członkami tej grupy.
Definicja powiązań ekonomicznych. Podatników uważa się za powiązanych ekonomicznie, jeżeli:
- przedmiot głównej działalności członków grupy VAT ma taki sam charakter lub
- rodzaje działalności prowadzonej przez członków grupy VAT uzupełniają się i są współzależne, lub
- członek grupy VAT prowadzi działalność, z której w całości lub w dużej mierze korzystają inni członkowie grupy VAT.
Definicja powiazań organizacyjnych. Podatników uważa się za powiązanych organizacyjnie, jeżeli:
- prawnie lub faktycznie, bezpośrednio lub pośrednio, znajdują się pod wspólnym kierownictwem, lub
- organizują swoje działania całkowicie lub częściowo w porozumieniu.
Nieprzerwane istnienie powiązań przez okres posiadania statusu podatnika przez grupę VAT. Warunek istnienia powiązań finansowych, ekonomicznych i organizacyjnych pomiędzy członkami grupy VAT musi być spełniony nieprzerwanie przez okres, w jakim ta grupa posiada status podatnika. Łączne spełnienie warunków ma wykluczyć sytuację, w której dla celów podatkowych powoływano by sztuczne struktury pozbawione jakiegokolwiek znaczenia gospodarczego.
Istnienie powiązań finansowych nie przesądza o istnieniu pozostałych wymaganych powiązań. Minister Finansów w objaśnieniach z 14 października 2022 r. wskazał, że „podkreślenia wymaga, że nie do pogodzenia z celem regulacji dotyczących testu powiązań jest wniosek, że gdy powiązania finansowe zostaną ustalone, można zakładać obecność powiązań ekonomicznych i organizacyjnych. Gdyby tak było, potrójny test (tj. powiązań finansowych, gospodarczych i organizacyjnych) zostałyby zredukowany do jednego warunku czyli powiązania finansowego. Założenie takie byłoby sprzeczne z wolą ustawodawcy (także prawodawcy unijnego), który wymienił także więzi ekonomiczne i organizacyjne. Natomiast fakt, że wszystkie trzy więzi zostały wyraźnie wskazane stanowi o wymogu oceny każdej z nich”.
Podsumowanie. W omawianych objaśnieniach w charakterze konkluzji wskazano także, że „test powiązań musi być zdany przez każdy podmiot z grupy. Każdy przyszły członek grupy VAT musi pozytywnie spełniać każdy z wymienionych wyżej rodzajów powiązań w chwili tworzenia GV jak i przez cały okres istnienia grupy”.
Rafał Johaniuk
Konsultant podatkowy Instytutu Studiów Podatkowych
rafal.johaniuk@isp-modzelewski.pl
tel. 22 517 30 60 wew. 232
