Opodatkowanie czynności syndyka

     Czynności syndyka, nadzorcy sądowego, kuratora lub zarządcy sądowego są wykonywane w ramach samodzielnie prowadzonej działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r., a w konsekwencji podmiot świadczący te czynności występuje w charakterze podatnika podatku od towarów i usług w rozumieniu art. 15 ust. 1 tej ustawy.

     Takie stanowisko przyjął Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 25 czerwca 2020 r. sygn. akt 0114-KDIP1-1.4012.53.2020.3.JO.

     Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, opodatkowaniu tym podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Stosownie do treści art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

     Pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres. Przez świadczenie należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie, jak i zaniechanie. Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa z dnia 11 marca 2004 r. zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 ustawy. Należy jednak zaznaczyć, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym. W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności, przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

     Należy przy tym podkreślić, że nie każda czynność stanowiąca świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy podlega opodatkowaniu. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi być wykonana przez podatnika. Warunkiem bowiem opodatkowania danej czynności podatkiem od towarów i usług jest łączne spełnienie dwóch przesłanek: po pierwsze czynność powinna być ujęta w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, po drugie musi ona być zrealizowana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, będzie podatnikiem podatku od towarów i usług.

     Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
Działalność gospodarcza ? w myśl art. 15 ust. 2 ustawy ? obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

     Z kolei art. 15 ust. 3 ustawy, stanowi że za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 1, nie uznaje się:

1. z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 12 ust. 1-6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1509);
2. (uchylony);
3. z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

     Zatem, w przypadku łącznego spełnienia ww. warunków, czynności podejmowane przez osobę fizyczną nie uznaje się za czynności wykonywane w ramach prowadzonej samodzielnie działalności gospodarczej. To powoduje, że osoba taka nie działa w tym przypadku w charakterze podatnika VAT, a zatem wykonywanie czynności nie podlegają opodatkowaniu VAT.

     Biorąc pod uwagę treść obowiązujących przepisów należy stwierdzić, że czynności syndyka, nadzorcy sądowego, kuratora lub zarządcy sądowego są wykonywane w ramach samodzielnie prowadzonej działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy, a w konsekwencji podmiot z tytułu ich świadczenia występuje w charakterze podatnika podatku VAT w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy. Świadcząc osobiście czynności syndyka, nadzorcy sądowego kuratora lub zarządcy sądowego, istnieje możliwość udzielenia pełnomocnictwa np. w toczącym się procesie przed sądem. Syndyk, nadzorca sądowy, kurator lub zarządca sądowy wykonuje przedmiotowe czynności na podstawie postanowienia sądu, które wyznacza konkretną osobę do pełnienie tych funkcji. Z tytułu wykonywania tych czynności syndyk ponosi odpowiedzialność wobec osób trzecich.

     Należy w tym miejscu zauważyć, że niewątpliwie przepis art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. nawiązuje do konstrukcji umów cywilnoprawnych, tj. umowy zlecenia i umów o podobnym charakterze. Jednakże przy wyznaczeniu do pełnienia funkcji syndyka, nadzorcy sądowego, kuratora lub zarządcy sądowego przez organ procesowy (Sąd), nawet przy przyjęciu, że organ jest zlecającym wykonanie czynności, nie jest możliwe nawiązanie stosunku prawnego, którego elementem jest odpowiedzialność zlecającego wykonanie tych czynności. Powołanie do ww. czynności stanowi dla tych osób nie zlecenie wykonania czynności, lecz nakaz wykonywania takich czynności. Na wyznaczonych zaś osobach, a nie na zlecającym spoczywa odpowiedzialność za wykonanie tych czynności. Tak więc w przypadku wykonywania przez syndyka, nadzorcy sądowego, kuratora lub zarządcy sądowego pełnienia tych funkcji, zlecający nie bierze na siebie odpowiedzialności za czynności tych osób.

     Zatem czynności wykonywane przez syndyka nie korzystają z wyłączenia zakresu przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 r. Nie jest bowiem spełniony jeden z warunków określony w powołanym wyżej art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy dotyczący odpowiedzialności zlecającego wykonanie czynności za ich wykonanie przez zleceniobiorcę. Zatem należy uznać, że czynności syndyka, nadzorcy sądowego, kuratora lub zarządcy sądowego wykonywane osobiście na podstawie postanowienia Sądu, które wyznacza konkretną osobę do pełnienia tych funkcji, stanowią czynności podlegające opodatkowaniu z art. 8 ust. 1 pkt w zw. z art. 5 ust. 1 ustawy. Syndyka należy uznać za podatnika VAT w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy, do którego nie ma zastosowania art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy.

 

 

Wróć do spisu treści serwisu