Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
W myśl art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się dywidendy i inne przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych faktycznie uzyskane z tego udziału, w tym również:
- dywidendy z akcji złożonych przez członków pracowniczych funduszy emerytalnych na rachunkach ilościowych,
- oprocentowanie udziałów członkowskich z nadwyżki bilansowej (dochodu ogólnego) w spółdzielniach,
- podział majątku likwidowanej osoby prawnej lub spółki,
- wartość dokonanych na rzecz wspólników spółek, nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń, określoną według zasad wynikających z art. 11 ust. 2-2b.
Jednocześnie na mocy art. 24 ust. 5 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. dochodem (przychodem) z udziału w zyskach osób prawnych jest dochód (przychód) faktycznie uzyskany z tego udziału, w tym także przychody z umorzenia udziałów (akcji) lub ze zmniejszenia ich wartości.
Jak stanowi art. 30a ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. od uzyskanych dochodów (przychodów) pobiera się 19% zryczałtowany podatek dochodowy, z dywidend i innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych. Pod pojęciem „przychodu z udziału w zyskach osoby prawnej” należy rozumieć wszelkie przychody, których uzyskiwanie ma źródło w posiadaniu udziałów (akcji) w spółkach – jest realizacją uprawnień majątkowych wynikających z posiadania udziałów (akcji), uprawnień majątkowych wynikających z bycia wspólnikiem spółki. Faktyczne uzyskanie tego przychodu może polegać na uzyskaniu określonych rodzajów wypłat ze spółki, ale również może być wynikiem dokonania określonych operacji dotyczących kapitałów spółki. Wyliczenie dochodów (przychodów) z udziału w zyskach osób prawnych zawarte w art. 24 ust. 5 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. ma bowiem charakter przykładowy.
W wyniku obniżenia kapitału zakładowego w spółce z o.o. dochodzi do umorzenia udziałów wspólników albo do obniżenia ich wartości nominalnej. W wyniku tego spółka zwraca (chociaż nie musi) wniesiony przez wspólników wkład, a dokładniej wypłaca wspólnikom wynagrodzenie za umorzone udziały.
Zgodnie z art. 263 § 1 Kodeksu spółek handlowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2024 r. poz. 18 ze zm.) uchwała o obniżeniu kapitału zakładowego powinna określać wysokość, o jaką kapitał zakładowy ma być obniżony, oraz sposób obniżenia. Obniżenie kapitału zakładowego może nastąpić przez zmniejszenie liczby udziałów lub przez zmniejszenie wartości nominalnej udziałów. W ostatnim przypadku nie zmienia się liczba dotychczasowych udziałów w spółce.
Zatem obniżenie kapitału zakładowego w spółce z o.o. będzie skutkować po stronie wspólników (osób fizycznych) powstaniem przychodu podatkowego na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych – powstanie przychód z kapitałów pieniężnych, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 7 w zw. z art. 24 ust. 5 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r.
Na podstawie art. 24 ust. 5d ww. ustawy dochodem, o którym mowa w ust. 5 pkt 1, jest nadwyżka przychodu otrzymanego w związku z umorzeniem nad kosztami uzyskania przychodu obliczonymi zgodnie z art. 22 ust. 1f, 1g, 1ga, 1gb, 1gc, 1ł albo 1t, albo art. 23 ust. 1 pkt 38 albo 38c. W przypadku gdy nabycie nastąpiło w drodze spadku lub darowizny, kosztami uzyskania przychodu są wydatki poniesione przez spadkodawcę lub darczyńcę na nabycie tych udziałów lub akcji.
