Przesłanki odmowy przekazania środków zgromadzonych na rachunku VAT

„Odmowę uwolnienia środków zgromadzonych na rachunku VAT powinny poprzedzać ustalenia co do realności obawy powstania (i związanego z tym ryzyka niewykonania) zaległości podatkowych. Niewystarczające w tej mierze jest skupienie się na okolicznościach dotyczących innych podmiotów gospodarczych niż strona skarżąca” – orzekł 16 grudnia 2021r. WSA w Łodzi w wyroku w sprawie o sygn. akt I SA/Łd 771/21 ze skargi na decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej.

Należy przypomnieć, że w przypadku nadwyżki środków na rachunku VAT nad sumą bieżących rozrachunków i zobowiązań podatkowych, działając na podstawie art. 108b ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej: „ustawa o podatku od towarów i usług”) podatnik może skierować do Naczelnika Urzędu Skarbowego (dalej: NUS) wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku VAT.

Wniosek należy złożyć w urzędzie skarbowym:

• właściwym dla miejsca zamieszkania – w przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej;
• właściwym dla siedziby firmy – w przypadku osoby prawnej (np. spółka z o.o.) lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej (np. stowarzyszenie);
• Drugim Urzędzie Skarbowym Warszawa-Śródmieście – w przypadku, gdy podatnik nie ma miejsca zamieszkania, siedziby, ani na stałe nie prowadzi działalności gospodarczej w Polsce;
• właściwym dla stałego miejsca prowadzenia działalności – w przypadku, gdy podatnik nie ma siedziby w Polsce, ale na stałe prowadzi działalność gospodarczą.

NUS ma 60 dni na rozpatrzenie wniosku podatnika. W postanowieniu wydanym na podstawie art. 108b ust. 3 ustawy o podatku od towarów i usług Organ ten może wyrazić zgodę na zwrot pełnej kwoty lub określić inną kwotę zwrotu. Odmowa wydania zgody na przekazanie środków zgromadzonych na rachunku VAT następuje w drodze decyzji wydanej na podstawie art. 108b ust. 5 ustawy.

Jeśli Organ uzna, że nie ma przeszkód, aby przelać podatnikowi środki na wskazany rachunek bankowy (lub w SKOK), przekazuje, przy wykorzystaniu systemu teleinformatycznego albo z użyciem środków komunikacji elektronicznej, informację o postanowieniu do banku, prowadzącego rachunek VAT, podając dane niezbędne do realizacji postanowienia, w tym: numer rachunku VAT, numer rachunku bankowego albo rachunku w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej do zwrotu oraz wysokość środków, jaka ma zostać przekazana.

Uzasadnieniem dla zwrotu mniejszej ilości środków lub odmowy zwrotu jest posiadanie zaległości z tytułu podatków i należności, o których mowa w art. 62b ust. 2 pkt 2 lit. a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (dalej: „Prawo bankowe”). Zwrot może być wówczas ograniczony tak, by zatrzymane na rachunku VAT środki miały wysokość odpowiadającą zaległości wraz z odsetkami za zwłokę, według stanu na dzień wydania decyzji. W przypadku, gdy wysokość uwolnionej kwoty jest inna niż objęta wnioskiem podatnik może złożyć na postanowienie naczelnika urzędu skarbowego zażalenie.

Odmowa wydania zgody na przekazanie środków zgromadzonych na rachunku VAT poza przypadkiem istnienia zaległości podatkowych następuje, gdy zachodzi uzasadniona obawa, że zobowiązanie podatkowe z tytułu podatków i należności, o których mowa w art. 62b ust. 2 pkt 2 lit. a Prawa bankowego, nie zostanie wykonane, w szczególności, gdy podatnik trwale nie uiszcza wymagalnych zobowiązań podatkowych lub dokonuje czynności polegających na zbywaniu majątku, które mogą utrudnić lub udaremnić egzekucję zobowiązań podatkowych.

Jeśli podatnik nie zgadza się z decyzją o odmowie wydania zgody na przekazanie środków zgromadzonych na rachunku VAT, ma prawo w ciągu 14 dni od daty jej doręczenia złożyć odwołanie do dyrektora izby administracji skarbowej za pośrednictwem Naczelnika Urzędu Skarbowego, który wydał decyzję.

W sprawie rozpoznanej przez WSA w Łodzi, o której wzmiankowano na wstępie, takie odwołanie złożył Podatnik, któremu NUS odmówił zgody na przekazanie środków zgromadzonych na rachunku VAT powołując się na wystąpienie uzasadnionej obawy, że wystąpi zaległość z tytułu podatku od towarów i usług oraz podatku dochodowego od osób fizycznych wraz z odsetkami, która przewyższy kwotę środków zgromadzonych na rachunku VAT. Ponieważ DIAS utrzymał w mocy rozstrzygnięcie organu I instancji, Podatnik wniósł o uchylenie decyzji Organów podatkowych obu instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania podnosząc m.in., że argumentacja organu odnosi się wyłącznie do działań, zaniechań i ogólnej sytuacji jego kontrahenta i oznacza w istocie przerzucanie na Podatnika odpowiedzialności za cudze zaniechania.

WSA w Łodzi uznał zasadność skargi i w uzasadnieniu wyroku z 16 grudnia 2021r. (I SA/Łd 771/21) wskazał m.in., iż „[…] w rozpoznanej sprawie uzasadniona obawa powstania zaległości podatkowych nie została wykazana. Uzasadnienie zaskarżonej decyzji ma charakter sprawozdawczy, organ podaje w niej informacje wskazujące na obawę nieprawidłowości w działaniu kontrahenta skarżącego, ale nie wynika z tego uzasadniona obawa powstania zaległości podatkowych po stronie skarżącego”. Zdaniem Sądu Organy nie udowodniły, że odmowa uwolnienia środków zgromadzonych na rachunku VAT jest uzasadniona, gdyż „nie wskazały, nawet w przybliżeniu, jaka kwota zaległości wchodzi w grę, czy istnieje ryzyko, że ta kwota nie zostanie wykonana związku z sytuacją ekonomiczną skarżącego, czy z uwagi na fakt, dotychczasowe zobowiązania były nieterminowo opłacane przez podatnika”.

Ostatecznie WSA orzekł, że obawa powstania zaległości podatkowych musi być uzasadniona w świetle całości zgromadzonego materiału dowodowego, przy czym obawę taką może uzasadniać „poważna, uzasadniona konkretnymi okolicznościami sprawy sytuacja ekonomiczna podatnika, sytuacja, gdy podatnik wyzbywa się majątku, porównanie wysokości zobowiązania podatkowego z dochodami podatnika, fakt, że dotychczasowe zobowiązania były nieterminowo opłacane przez podatnika”. Jednocześnie nawiązując do innego wyroku WSA w Łodzi (z dnia 28 stycznia 2020 r., I SA/Łd 69619) Sąd podkreślił, że chodzi o sytuację podatnika, któremu odmawia się zgody, a nie innych osób, w tym jego kontrahentów, bowiem „nie może stanowić wystarczającej przesłanki zastosowania zabezpieczenia” okoliczność ujawnienia nieprawidłowości występujących po stronie innych podmiotów niż Podatnik. Wyrok nie jest prawomocny.

 

 

Wróć do spisu treści serwisu