Podatnik będący osobą niepełnosprawną i posiadający orzeczenie o niepełnosprawności oraz podatnik, który ma na utrzymaniu osobę niepełnosprawną, który ponosi wydatki na cele rehabilitacyjne bądź na cele ułatwiające wykonywanie czynności życiowych, może w zeznaniu rocznym odliczyć od dochodu niektóre z tych wydatków w ramach ulgi rehabilitacyjnej.
1. Ulga – zagadnienia ogólne
Zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych1 podatnik będący osobą niepełnosprawną lub podatnik, na którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne, może odliczyć od dochodu wydatki na cele rehabilitacyjne oraz wydatki związane z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, poniesione przez niego w roku podatkowym.
Jak wskazuje art. 26 ust. 7a tej ustawy, przez wydatki, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 6, należy rozumieć wydatki poniesione na:
1) adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności;
2) przystosowanie pojazdów mechanicznych do potrzeb wynikających z niepełnosprawności;
3) zakup, naprawę lub najem wyrobów medycznych wymienionych w wykazie wyrobów medycznych określonym w przepisach wydanych na podstawie art. 38 ust. 4 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych2 oraz wyposażenia umożliwiającego ich używanie zgodnie z przewidzianym zastosowaniem, z wyjątkiem pieluchomajtek, pieluch anatomicznych, chłonnych majtek, podkładów i wkładów anatomicznych3;
4) zakup, naprawę lub najem indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, oraz wyposażenia umożliwiającego ich używanie zgodnie z przewidzianym zastosowaniem, niewymienionych w wykazie, o którym mowa w art. 26 ust. 7 pkt 2a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r., z wyjątkiem sprzętu gospodarstwa domowego;
5) pieluchomajtki, pieluchy anatomiczne, chłonne majtki, podkłady, wkłady anatomiczne, w kwocie nieprzekraczającej w roku podatkowym 2280 zł;
6) zakup wydawnictw i materiałów (pomocy) szkoleniowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności;
7) odpłatność za pobyt na turnusie rehabilitacyjnym;
8) odpłatność za pobyt w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładzie opiekuńczo-leczniczym, zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym;
9) odpłatność za pobyt opiekuna osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I grupy inwalidztwa lub dzieci niepełnosprawnych do lat 16, przebywającego z osobą niepełnosprawną na turnusie rehabilitacyjnym, w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego lub zakładzie rehabilitacji leczniczej;
10) odpłatność za zabiegi rehabilitacyjne lub leczniczo-rehabilitacyjne;
11) opłacenie przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa, w kwocie nieprzekraczającej w roku podatkowym 2280 zł;
12) utrzymanie psa asystującego, o którym mowa w ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych4, w kwocie nieprzekraczającej w roku podatkowym 2280 zł;
13) opiekę pielęgniarską w domu nad osobą niepełnosprawną w okresie przewlekłej choroby uniemożliwiającej poruszanie się oraz usługi opiekuńcze świadczone dla osób niepełnosprawnych zaliczonych do I grupy inwalidztwa;
14) opłacenie tłumacza języka migowego;
15) kolonie i obozy dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25. roku życia;
16) leki, o których mowa w ustawie z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne5 – w wysokości stanowiącej różnicę między faktycznie poniesionymi wydatkami w danym miesiącu a kwotą 100 zł, jeżeli lekarz specjalista stwierdzi, że osoba niepełnosprawna powinna stosować stale lub czasowo te leki;
17) odpłatny przewóz:
a) osoby niepełnosprawnej – karetką transportu sanitarnego,
b) osoby niepełnosprawnej, zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa, oraz dzieci niepełnosprawnych do lat 16 – również innymi środkami transportu niż wymienione w lit. a;
18) używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność) osoby niepełnosprawnej lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną albo dziecko niepełnosprawne, które nie ukończyło 16. roku życia – w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2280 zł;
19) odpłatne przejazdy środkami transportu publicznego związane z pobytem:
a) na turnusie rehabilitacyjnym,
b) w zakładach, o których mowa w pkt 6,
c) na koloniach i obozach dla dzieci i młodzieży, o których mowa w pkt 11,
d) opiekuna osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I grupy inwalidztwa lub dzieci niepełnosprawnych do lat 16, przebywającego z osobą niepełnosprawną na turnusie rehabilitacyjnym lub w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, lub zakładzie rehabilitacji leczniczej.
Wydatki wymienione powyżej podlegają odliczeniu od dochodu, jeżeli zgodnie z art. 26 ust. 7b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. nie zostały sfinansowane (dofinansowane) ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, zakładowego funduszu aktywności, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych lub ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych albo nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie. Jeżeli wydatki były częściowo sfinansowane (dofinansowane) z tych funduszy (środków), odliczeniu podlega różnica między poniesionymi wydatkami a kwotą sfinansowaną (dofinansowaną) z tych funduszy (środków) lub zwróconą w jakiejkolwiek formie.
Zaznaczyć należy, że – jak stanowi art. 26 ust. 7c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. – w przypadku wydatków, o których mowa w art. 26 ust. 7a pkt 7, 8 i 146, nie jest wymagane posiadanie dokumentów stwierdzających ich wysokość. Jednakże na żądanie organów podatkowych podatnik jest obowiązany przedstawić dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia, w szczególności:
1) wskazać z imienia i nazwiska osoby, które opłacono w związku z pełnieniem przez nie funkcji przewodnika;
2) okazać certyfikat potwierdzający status psa asystującego.
2. Kto może skorzystać z ulgi?
Zgodnie z art. 26 ust. 7d, 7f i 7g ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. do skorzystania z omawianej ulgi jest uprawniona osoba:
1) posiadająca orzeczenie o zakwalifikowaniu do jednego z trzech stopni niepełnosprawności (znaczny, umiarkowany albo lekki), wydane według przepisów obowiązujących od 1998 r., lub
2) której przyznano rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo rentę socjalną, albo
3) posiadająca orzeczenie o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16. roku życia, wydane na podstawie odrębnych przepisów,
4) posiadająca orzeczenie o niepełnosprawności, wydane na podstawie przepisów obowiązujących przed 1998 r. (dotyczy to jednak jedynie odpłatności za pobyt w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładzie opiekuńczo-leczniczym, zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym)7.
Jak stanowi art. 26 ust. 7f pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r., przez osoby zaliczone do I grupy inwalidztwa należy rozumieć odpowiednio osoby, w stosunku do których, na podstawie odrębnych przepisów, orzeczono:
1) całkowitą niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji albo
2) niezdolność do samodzielnej egzystencji, albo
3) znaczny stopień niepełnosprawności.
Zgodnie natomiast z pkt 2 tego przepisu przez osoby zaliczone do II grupy inwalidztwa należy rozumieć odpowiednio osoby, w stosunku do których, na podstawie odrębnych przepisów, orzeczono:
1) całkowitą niezdolność do pracy albo
2) umiarkowany stopień niepełnosprawności.
Przepisy art. 26 ust. 7a-7d oraz ust. 7g ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. stosuje się odpowiednio do podatników, na których utrzymaniu pozostają następujące osoby niepełnosprawne: współmałżonek, dzieci własne i przysposobione, dzieci obce przyjęte na wychowanie, pasierbowie, rodzice, rodzice współmałżonka, rodzeństwo, ojczym, macocha, zięciowie i synowe, jeżeli w roku podatkowym dochody tych osób niepełnosprawnych nie przekraczają dwunastokrotności kwoty renty socjalnej określonej w ustawie z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej8 w wysokości obowiązującej w grudniu roku podatkowego. Do dochodów, o których mowa powyżej, nie zalicza się:
1) alimentów na rzecz dzieci, o których mowa w art. 27ea ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r.9;
2) świadczenia uzupełniającego, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 100a ww. ustawy10;
3) dodatku energetycznego, o którym mowa w art. 5c ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne11;
4) dodatku osłonowego, o którym mowa w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 r. o dodatku osłonowym12;
5) przyznanych na podstawie odrębnych przepisów zasiłku pielęgnacyjnego oraz dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego dla emerytów i rencistów.
Przypisy
1 Tekst jednolity Dz.U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm., dalej: ustawa z dnia 26 lipca 1991 r.
2 Tekst jednolity Dz.U. z 2022 r. poz. 463 ze zm., dalej: ustawa z dnia 12 maja 2011 r.
3 Zgodnie z art. 38 ust. 4 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, wykaz wyrobów medycznych wydawanych na zlecenie:
1) osoby uprawnionej,
2) pielęgniarki i położnej
– z określeniem limitów ich finansowania ze środków publicznych i wysokości udziału własnego świadczeniobiorcy w tym limicie i kryteria ich przyznawania,
3) okresy użytkowania oraz limity cen ich napraw
– uwzględniając skuteczność i bezpieczeństwo ich stosowania, sposób ich wytwarzania, oraz możliwości płatnicze podmiotu zobowiązanego do finansowania świadczeń opieki zdrowotnej ze środków publicznych.
Obecnie obowiązuje rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 maja 2017 r. w sprawie wykazu wyrobów medycznych wydawanych na zlecenie (tekst jednolity Dz.U. z 2021 r. poz. 704 ze zm.).
4 Tekst jednolity Dz.U. z 2021 r. poz. 573 ze zm., dalej: ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r.
5 Tekst jednolity Dz.U. z 2021 r. poz. 1977 ze zm.
6 Wydatki poniesione na:
1) opłacenie przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa,
2) utrzymanie psa asystującego, o którym mowa w ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 r.,
3) używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność) osoby niepełnosprawnej lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną albo dziecko niepełnosprawne, które nie ukończyło 16. roku życia.
7 Ministerstwo Finansów, Ulga rehabilitacyjna PIT, https://www.podatki.gov.pl/pit/ulgi-odliczenia-i-zwolnienia/ulga-rehabilitacyjna/, dostęp: 27.06.2022.
8 Tekst jednolity Dz.U. z 2022 r. poz. 240.
9 Dotyczy to dzieci małoletnich, pełnoletnich, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną, pełnoletnich do ukończenia 25. roku życia, uczących się w szkołach, o których mowa w krajowych lub zagranicznych przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe.
10 Świadczenie uzupełniające otrzymane na podstawie przepisów o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji.
11 Tekst jednolity Dz.U. z 2021 r. poz. 716 ze zm. Zgodnie z tym przepisem odbiorcy wrażliwemu energii elektrycznej przysługuje zryczałtowany dodatek energetyczny.
12 Dz.U. z 2022 r. poz. 1 ze zm. Zgodnie z tym przepisem dodatek osłonowy przysługuje:
1) osobie w gospodarstwie domowym jednoosobowym, w którym wysokość przeciętnego miesięcznego dochodu w rozumieniu art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (tekst jednolity Dz.U. z 2022 r. poz. 615, dalej: ustawa z dnia 28 listopada 2003 r.) nie przekracza kwoty 2100 zł, oraz osobie w gospodarstwie domowym wieloosobowym, w którym wysokość przeciętnego miesięcznego dochodu w rozumieniu art. 3 pkt 1 ww. ustawy nie przekracza kwoty 1500 zł na osobę;
2) osobie, o której mowa w pkt 1, w przypadku gdy wysokość jej przeciętnego miesięcznego dochodu w rozumieniu art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. na osobę przekracza kwotę, o której mowa w pkt 1, w wysokości różnicy między kwotą dodatku osłonowego a kwotą, o którą został przekroczony przeciętny miesięczny dochód w rozumieniu art. 3 pkt 1 ww. ustawy.
Vlog podatkowy ISP
Udostępniamy Państwu Video blog podatkowy Instytutu Studiów Podatkowych zawierający najnowsze wypowiedzi ekspertów Instytutu na temat zmian i interpretacji podatkowych prezentowane w formie krótkich filmów na kanale YouTube.
