Świadczenie nieodpłatne nie powinno powstać w przypadku, gdy przeważający zakres działalności spółek zależnych związany jest z wykonywaniem świadczeń na rzecz podmiotu udostępniającego znak.
Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności wartość otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw. Wartość otrzymanych nieodpłatnie rzeczy lub praw określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania (art. 12 ust. 5 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r.). Stosownie do art. 12 ust. 1e tej ustawy, w odniesieniu do transakcji kontrolowanych w rozumieniu art. 11a ust. 1 pkt 6 przepis ust. 1 pkt 2 stosuje się z uwzględnieniem art. 11c.
Wykładnia omawianego przepisu art. 12 ust. 1 pkt 2 powołanej ustawy była przedmiotem szeregu orzeczeń Naczelnego Sądu Administracyjnego (uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z 18 listopada 2002 r., sygn. akt FPS 9/02, i z dnia 16 października 2006 r., sygn. akt II FPS 1/06, wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 12 grudnia 2008 r. sygn. akt II FSK 1361/07, z dnia 26 stycznia 2010 r. sygn. akt II FSK 1417/08, z dnia 12 marca 2010 r. sygn. akt II FSK 1776/08 i z dnia 8 grudnia 2016 r. sygn. akt II FSK 3424/14). W orzeczeniach tych jednolicie przyjmuje się, że podatkowe rozumienie tego pojęcia jest szersze niż funkcjonujące w prawie cywilnym, ponieważ obejmuje ono nie tylko świadczenia w znaczeniu cywilistycznym, ale także zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie przez podatnika korzyści kosztem innego podmiotu. Są to zatem takie zjawiska i zdarzenia, których skutkiem jest nieodpłatne, czyli niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątkowe. Z powyższego wynika, że istotą świadczenia nieodpłatnego jest przysporzenie majątkowe, które nie wiąże się z jakąkolwiek formą ekwiwalentu, w szczególności wynagrodzenia.
Jedną z form udostępnienia prawa do korzystania ze znaku towarowego przez spółki zależne, jest nieodpłatne korzystanie ze znaku przez spółki zależne. W pewnych przypadkach, nieodpłatne korzystanie ze znaków towarowych nie musi „automatycznie” wiązać się z powstaniem, w szczególności negatywnych konsekwencji podatkowych dla spółek zależnych. W tym przypadku wskazać należy na pismo nr DD5.054.3.2018.KSM Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Finansów, w którym udzielono odpowiedzi na zapytanie poselskie nr 7136 w sprawie podatku dochodowego od osób prawnych z tytułu bezpłatnego użytkowania znaku towarowego w ramach grupy kapitałowej. Problem dotyczył kwestii, czy spółka należąca do międzynarodowej grupy kapitałowej, użytkując bezpłatnie logo centrali, osiąga przychód, z którego uzyskaniem wiąże się obowiązek zapłaty podatku dochodowego. W udzielonej odpowiedzi stwierdzono, że z uwagi na różnorodność stanów faktycznych, złożoność stosunków i procesów gospodarczych, jak również różnorodność relacji zachodzących pomiędzy podmiotami powiązanymi, nie jest możliwe udzielenie jednoznacznej odpowiedzi. Wynika to z konieczności indywidualnej oceny stanu faktycznego konkretnej sprawy. W pierwszej kolejności należy bowiem ustalić, czy dane świadczenie ma faktycznie nieodpłatny charakter.
Świadczenie nieodpłatne nie powstanie w przypadku, gdy przeważający zakres działalności spółek zależnych związany jest z wykonywaniem świadczeń na rzecz podmiotu udostępniającego znak. W tym przypadku korzystanie przez spółki zależne ze znaku nie ma istotnego wpływu na liczbę oraz wartość realizowanych zamówień, tj. także wysokość osiąganych przychodów przez spółki zależne (prawo do korzystania ze znaku nie wiąże się więc z otrzymaniem przez spółki zależne przysporzenia majątkowego).
Andrzej Łukiańczuk
Doradca podatkowy nr 10266
andrzej.lukianczuk@isp-modzelewski.pl
tel. 22 517 30 60 wew. 129
