6. Specyfika rynku samochodowego w danym kraju jako determinanta podstawy opodatkowania w podatku akcyzowym z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia samochodów osobowych.
Dokonując wykładni art. 104 ust. 8 i 9 ustawy o podatku akcyzowym można stwierdzić, że jedną z przyczyn, która może uzasadniać znaczne odstępstwo ceny nabycia samochodu osobowego od średniej wartości rynkowej tego typu pojazdów w kraju, są uwarunkowania rynku, na którym samochód został nabyty. Ta okoliczność w niniejszej sprawie nie została jednak zbadana i uwzględniona przez organy obu instancji. Przede wszystkim organy nawet nie posłużyły się informacją ze strony internetowej, gdzie można odszukać wartości samochodów o zbliżonych parametrach i stopniu uszkodzenia na rynku niemieckim, bo na tym rynku podatnika nabył przedmiotowy samochód. Zwłaszcza, że skarżący wskazywał na tę okoliczność, jako jedną z przyczyn uzasadniającą podanie wysokości podstawy opodatkowania w wysokości znacznie odbiegającej od średniej wartości rynkowej samochodu osobowego. Okoliczność tę szczególnie podatnik wyeksponował w odwołaniu od decyzji organu pierwszej instancji. Poprzez zarzuty odwołania, a następnie zarzuty skargi stanowisko organu w tym zakresie zostało skutecznie zakwestionowane. W tym miejscu powołać należy wyroki NSA z 21 marca 2013 r. I GSK 1399/11, w którym zajęto stanowisko, że nie jest prawidłowe działanie organu, który w każdej sprawie, nie bacząc na okoliczności, jako punkt wyjścia przyjmuje średnią wartość rynkową podobnego samochodu w kraju i do tej wartości porównuje cenę jaką zapłacił podatnik w kraju nabycia oraz z 14 września 2011 r. I GSK 245/10, iż celem procedury określonej w art. 104 ust. 8 omawianej ustawy nie jest unifikacja cen wszystkich sprowadzanych z zagranicy samochodów i wprowadzenie dla samochodów podobnych jednakowej podstawy opodatkowania akcyzą, niezależnie od tego, za jaką cenę samochód został zakupiony.
Wnioski te trafnie podkreślił WSA w Gdańsku w wyroku z dnia 10 czerwca 2020 r. (I SA/Gd 2230/19), wskazując, że ?(?)obowiązkiem organu wynikającym z art. 104 ust. 8 i 9 u.p.a. było zbadanie czy realia rynku niemieckiego uzasadniają różnicę pomiędzy zadeklarowaną przez skarżącego wartością samochodu, a ustaloną przez organ. Specyfika rynku niemieckiego może bowiem zdecydowanie odbiegać od rynku krajowego choćby z uwagi na poziom dochodów obywateli Niemiec, zaostrzone wymogi ochrony środowiska, konsekwentną i skuteczną kontrolę stanu technicznego pojazdów, czy w końcu nieopłacalnie wysokie koszty naprawy uszkodzonych pojazdów.W orzecznictwie podkreśla się, że specyfika rynku niemieckiego dotyczącego sprzedaży używanych oraz uszkodzonych samochodów w sposób oczywisty należy do „uzasadnionych przyczyn”, dla których cena samochodu zakupionego w Niemczech może znacząco odbiegać od ceny takiego samochodu na rynku krajowym. Dopóki cena ta mieści się w granicach cenowych właściwych dla rynku niemieckiego, można mówić o „uzasadnionej przyczynie” o której mowa w art. 104 ust. 8 u.p.a. Gdyby natomiast organ wykazał, że wskazana cena całkowicie odbiega od cen niemieckich (w tamtym czasie, dla takich samochodów), to trudno byłoby mówić o istnieniu „uzasadnionej przyczyny”, która pozwalałaby na jej przyjęcie, jako podstawy opodatkowania. W takiej sytuacji istnieją podstawy do wszczęcia procedury weryfikacyjnej (v. wyrok NSA z dnia 4 lipca 2013 r., I GSK 1028/12 oraz powołane w jego uzasadnieniu orzecznictwo, baza orzeczeń nsa.gov.pl). Skoro organy podatkowe nie kwestionowały, że Skarżąca zakupiła samochód w Niemczech, to analiza porównawcza powinna dotyczyć tego, jak kształtowały się ceny tego rodzaju pojazdów, w kraju jego nabycia, a dopiero wynik tej analizy powinien stanowić podstawę oceny, czy wskazane przyczyny uzasadniają podanie podstawy opodatkowania w wysokości znacznie odbiegającej od średniej wartości rynkowej samochodu osobowego.?
Organy podatkowe obu instancji skupiły się natomiast wyłącznie na zbadaniu czy Skarżąca poniosła koszty związane z naprawą pojazdu, które to w ocenie Dyrektora mogłyby uzasadniać zaniżenie podstawy opodatkowania w stosunku do wartości rynkowej pojazdu.
Alan Lipnicki
Konsultant podatkowy
alan.lipnicki@isp-modzelewski.pl
